Έργο 1: «Ο επαγγελματικός, εμπορικός, βιοτεχνικός και βιομηχανικός κόσμος του Πειραιά ως το πρώτο μισό του 20ού αιώνα»

Το έργο τελεί υπό την Αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και επιχορηγήθηκε από αυτό στο πλαίσιο της «Πρόσκλησης Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος για Έργα και Δράσεις Ψηφιακού Πολιτισμού το 2020».

Περιγραφή του έργου

Ένας από τους καταστατικούς σκοπούς του Ι.Μ.Τ.Ι.Ι.Ε. είναι και η μελέτη, η διαφύλαξη και η συλλογική μνήμη της ιστορίας των πόλεων. Στο πλαίσιο αυτό, προσδίδει ιδιαίτερη βαρύτητα στην τοπική ιστορία του Πειραιά -όπου και δραστηριοποιείται.

Η πόλη του Πειραιά κατέχει κομβικό ρόλο στην ιστορία του νεότερου Ελληνικού κράτους, και ειδικότερα στον τομέα της ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας και της γενικότερης οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της χώρας.

Ο Πειραιάς, ως το μεγαλύτερο και κύριο λιμάνι της χώρας, αποτελεί σύμβολο για την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της χώρας, για το εμπόριο, για τη βιοτεχνία και την βιομηχανία, για την επιχειρηματικότητα, για την ιστορία του εργατικού κινήματος καθώς και για την διακίνηση ανθρώπων, ιδεών και προϊόντων στην ανατολική Μεσόγειο.

Επίσης, αποτέλεσε χώρο ανάδειξης σημαντικών προσωπικοτήτων της οικονομικής, κοινωνικής και πνευματικής ζωής της χώρας.

Στο πλαίσιο ανάπτυξης των ερευνών του και των εκδόσεών του για την ιστορία της πόλης του Πειραιά, το Ι.Μ.Τ.Ι.Ι.Ε., μεριμνά μεταξύ άλλων- για τη διάσωση μουσειακών και αρχειακών τεκμηρίων καθώς και για τη συγκέντρωση, αξιοποίηση και προβολή «παραγνωρισμένων και παραμελημένων» δεδομένων, τα οποία μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στη διαμόρφωση του ιστορικού γίγνεσθαι της πόλης αλλά και της Ελληνικής κοινωνικής και οικονομικής ζωής γενικότερα για την περίοδο του 19ου και 20ού αιώνα.

Το Ι.Μ.Τ.Ι.Ι.Ε. έχει συγκεντρώσει και συνεχίζει να ερευνά και να εμπλουτίζει τα σχετικά με την ιστορία της πόλης του Πειραιά αρχειακά του τεκμήρια με υλικό που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων:

• Εμπορικούς οδηγούς του 19ου και του πρώτου μισού του 20ού αιώνα. Οι οδηγοί αυτοί αποτελούν μοναδικά ιστορικά τεκμήρια καθώς αποτυπώνουν το σύνολο των κοινωνικών και κυρίως εμπορικών, επαγγελματικών, βιοτεχνικών και βιομηχανικών δραστηριοτήτων της πόλης καθώς επίσης και την τοπογραφική/πολεοδομική τους τοποθέτηση. Το υλικό αυτό διανθίζεται με σημαντικό αριθμό μικρών και μεγάλων διαφημιστικών καταχωρήσεων τα εποχής αποτυπώνοντας με αυτό τον τρόπο τα συνήθειες, η αισθητική και την κουλούρα της περιόδου στην οποία αναφέρονται.
• Γκραβούρες, καρτ-ποστάλ, φωτογραφίες της ίδιας χρονικής περιόδου. Το εν λόγω αρχειακό υλικό έρχεται να προσδιορίσει το κοινωνικό, οικονομικό και πολεοδομικό περιβάλλον της κάθε εποχή στην πόλη του Πειραιά και να ανασυστήσει την ταυτότητα και τη μνήμη της πόλης.
• Διαφημιστικές καταχωρήσεις επιχειρήσεων του Πειραιά του 19ου και 20ού αιώνα.

Το Ι.Μ.Τ.Ι.Ι.Ε., στο πλαίσιο της συμπλήρωσης 185 χρόνων από την ίδρυση του νεότερου Πειραιά, οργάνωσε μια ψηφιακή πλατφόρμα διάθεσης του ανωτέρω υλικού τόσο στην ερευνητική κοινότητα όσο και στο ευρύ κοινό.

Για την υλοποίηση αυτού του έργου απαιτήθηκε η ψηφιοποίηση, τεκμηρίωση και αναλυτική περιγραφή του, καθώς και η δημιουργία του ανάλογου ψηφιακού περιβάλλοντος, που θα επιτρέπει την πρόσβαση και περιήγηση στον εν λόγω ψηφιακό, πολιτιστικό απόθεμα με τρόπο περιεκτικό, εύληπτο και φιλικό στον τελικό χρήστη.

Παράλληλα, θα εξασφαλίζεται μια συνολική αλλά και αναλυτική πληροφόρηση με την αξιοποίηση του ψηφιακού υλικού και τη δημιουργία εικονικών ψηφιακών περιπάτων στους δρόμους της βιομηχανίας, του εμπορίου και της βιοτεχνίας του Πειραιά από το 19ο αιώνα έως και σήμερα.

Βασικά εργαλεία για την υλοποίηση του έργου αυτού, αποτέλεσαν, το ψηφιοποιημένο και μη αρχείο του Φορέα μας, οι ήδη υπάρχουσες εκδόσεις του Ι.Μ.Τ.Ι.Ι.Ε, παλιές εκδόσεις βιβλίων με θέμα τους την ιστορία του Πειραιά, φωτογραφικό υλικό και προφορικές μαρτυρίες από το αρχείο μας.

Πρόκειται για ένα έργο που απευθύνεται σε όλους τους πολίτες ανεξαρτήτως ηλικίας και οι δράσεις που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν μελλοντικά από τον Φορέα μας, καθώς και από ερευνητές και εκπαιδευτικά Ιδρύματα, θα κάλυπταν εκπαιδευτικές ανάγκες για σχολεία όλων των βαθμίδων και τις ερευνητικές ανάγκες μελετών όλου του φάσματος των κοινωνικών, οικονομικών και ανθρωπιστικών σπουδών.

Το έργο έχει ως βασικό στόχο τη διάσωση μέρους του ανωτέρω υλικού, το οποίο λόγω της παλαιότητάς του είναι ευαίσθητο, την κατά το δυνατόν αναλυτική περιγραφή του και τη δημοσίευση/προβολή του, ώστε να είναι διαθέσιμο σε κάθε ενδιαφερόμενο, μελετητή, ερευνητή, φοιτητή ή απλό πολίτη που θέλει να εμβαθύνει στην ιστορία του νεότερου του Πειραιά με ιδιαίτερη έμφαση στην οικονομική και κοινωνική της διάρθρωση κατά τον 19ο και 20ό αιώνα (ως το 1950).

Βραβεύσεις του έργου